Dünya Uzay Ajansı (NASA) uzun yıllar boyunca uzay teknolojileri ve araştırmaları konusunda lider olmuştur. Ancak artık bu alanda sadece ABD’nin tekelinde değiliz. TÜBİTAK Uzay gibi yerli uzay kuruluşları da bu alanda çalışmalar yapmaktadır. Peki Türkiye’nin uzay alanındaki gelişimi ne durumda ve gelecekte neler yapmayı planlıyoruz?

TÜBİTAK Uzay, uzay teknolojileri, uzay bilimi ve uzay hukuku gibi alanlarda çalışmalar yürüten Türkiye’nin ilk ve tek kamu kuruluşudur. Yürüttükleri çalışmalarla, ülkemizin uzay teknolojileri alanında ilerlemesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda uydu, uzay aracı ve füze teknolojileri geliştirilerek, uzay araştırmaları yapılması planlanmaktadır.

Gelecekte, TÜBİTAK Uzay’ın BİLSAT-4R gibi yerli uydu projeleri hayata geçirilecek. Bu projelerin yanı sıra Türksat 5A ve 5B gibi yeni uydu sistemleri de Türksat AŞ tarafından üretilmektedir. Türkiye’nin diğer uzay programları ve projeleri ise Rusya ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile ortak yürütülmektedir.

TÜBİTAK Uzay’ın Hedefleri

TÜBİTAK Uzay, Türkiye’nin ilk ve tek kamu uzay kuruluşudur. Kuruluşun amacı, uzay alanında geliştirilecek teknolojilerle Türkiye’nin bu alanda yerli ve milli bir yapıya sahip olması için çalışmalar yürütmektir. Bu doğrultuda, TÜBİTAK Uzay’ın uzay alanında hedefleri şunlardır:

• Yüksek teknolojili uyduların üretilmesi ve fırlatılması
• Uzay araştırmalarında lider ülkeler arasında yer alınması
• Uzay bilimi ve teknolojisi alanlarında ileri araştırmalar yapılması
• Uzay hukuku konusunda çalışmalar yapılması ve uluslararası alanda söz sahibi olunması

Bunların yanı sıra, TÜBİTAK Uzay, milli ve yerli uzay sanayimizin geliştirilmesi için çalışmalar yapıyor ve bu alanda Ar-Ge faaliyetleri yürütüyor. Aynı zamanda, küresel ölçekteki uzay projelerinde aktif bir rol alarak Türkiye’yi bu alanda temsil ediyor.

Yerli Uzay Araştırmaları

Türkiye’de yerli uzay araştırmaları son yıllarda büyük bir hız kazandı. Bu çalışmalar sayesinde Türkiye, uzay teknolojileri ve araştırmaları alanında önemli adımlar atmıştır. Türkiye’nin yerli uzay araştırmaları hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:

• Türkiye’de ilk yerli uydu BİLSAT-1, 2003 yılında Rusya tarafından fırlatılmıştır.
• BİLSAT-2A ise 2013 yılında fırlatılmış ve Türkiye’nin ilk yüksek çözünürlüklü yerli uydusu olmuştur.
• Askeri amaçlarla kullanılan GÖKTÜRK-1 ve GÖKTÜRK-2, Türkiye’nin askeri amaçlı ilk yüksek çözünürlüklü uydu sistemleridir.
• TÜRKSAT uydu ailesi, Türksat AŞ’nin işlettiği uydu sistemleriyle Türkiye ve çevresindeki coğrafyalara hizmet sunmaktadır.

Bu uzay araştırmaları sayesinde Türkiye, çeşitli teknolojik gelişmeler elde etmiştir. Bu gelişmeler arasında düşük yörünge uyduları, uydu imalatı, roket teknolojisi, uzay bilimi, uzay hukuku ve diğer birçok alanda çalışmalar bulunmaktadır.

İlk Yerli Uydumuz: BİLSAT-1

Türkiye’nin ilk yerli uydusu olan BİLSAT-1, 2003 yılında Rusya tarafından fırlatılmıştı. Uydu, optik görüntüleme alanında faaliyet göstermekteydi. BİLSAT-1’in görevi, Türkiye ve çevresinde yer alan coğrafyalarda yüksek çözünürlüklü görüntüler elde etmekti. Ayrıca uydu, yüksek çözünürlüklü görüntü alma konusunda Türkiye’nin yeteneklerini geliştirmek amacıyla da kullanıldı.

BİLSAT-2A

BİLSAT-2A, Türkiye’nin ilk yüksek çözünürlüklü yerli uydusu olarak 2013 yılında fırlatılmıştır. Türkiye’de hava ve uydu görüntüleri ile uydu verilerinin ölçüsü alınarak üretilmiş olan BİLSAT-2A’nın özellikleri şunlardır:

• Uydu yapısı: Kafes yapıda, alüminyum köşebentlerden oluşmaktadır.
• Boyut: 84 cm x 60 cm x 103.5 cm
• Ağırlığı: 115 kg
• Orbit yüksekliği: 700 km
• Yörüngesi: 98.5 derece eğiklik açısıyla Dünya üzerinde daima aynı noktayı kesen yörüngede yer almaktadır.
• Görüntüleme özellikleri: Güneş senkronize uydu olup, 12-bit uydu içi bilgisayar sistemine sahiptir. BİLSAT-2A, çift tarama yapabilen ve pancarli filtre yöntemi ile uzaydaki objelerin yeryüzüne çözünürlükte netlik kazandıran, yazılım destekli kameralardır.

BİLSAT-2A, yüksek çözünürlüklü görüntüleri ile bölgesel kirlilik tespiti, yangın tespiti, deprem hasar analizi, doğal afetlerde yıkılan alanların tespiti, tarım alanlarının belirlenmesi, kısmi izleme, yer ve uydular arasındaki bağlantı gibi alanlarda kullanılabilmektedir.

GÖKTÜRK-1 ve GÖKTÜRK-2

GÖKTÜRK-1 ve GÖKTÜRK-2, Türkiye’nin askeri amaçlarla kullanılan ilk yüksek çözünürlüklü uydu sistemleridir. GÖKTÜRK-1, 2016 yılında fırlatılan ve yüksek çözünürlüklü görüntüleme sistemleriyle donatılmış olan bir uydudur. Uydu, optik ve elektro-optik sensörleri sayesinde yüksek çözünürlüklü görüntüler kaydedebilme kapasitesine sahiptir. Ayrıca, uydu üzerinde yer alan gözlem cihazları sayesinde dünyanın herhangi bir noktasından görüntüler elde edilebilmektedir.

GÖKTÜRK-2 ise, 2012 yılında fırlatılmıştır. Yüksek çözünürlüklü gözetleme ve keşif yetenekleriyle donatılan bu uydu, Türkiye’nin askeri amaçlarla kullanımı için geliştirilmiştir. GÖKTÜRK-2’nin önemli özelliklerinden biri, Türkiye’nin coğrafi bölgesinin yanı sıra bölgesindeki diğer ülkelerin hava sahasını takip edebilme kapasitesine sahip olmasıdır. Bu nedenle, uzay araştırmaları ve keşif faaliyetleri için önemli bir araçtır.

TÜRKSAT Uydu Ailesi

Türksat uydu ailesi, Türksat AŞ tarafından işletilen bir dizi uydu sisteminden oluşur. Bu uydu sistemleri, Türkiye ve çevresindeki coğrafyalara iletişim, televizyon, radyo ve internet hizmeti sunarlar.

Türksat uydu ailesinde şu anda aktif olarak kullanılan üç uydu sistemi bulunmaktadır:

• TÜRKSAT 3A: İlk kez 2011 yılında fırlatılan TÜRKSAT 3A, Türksat uydu ailesinin en büyük uydusudur. Bu uydu, Orta Doğu, Avrupa, Asya ve Afrika’daki pek çok ülkede televizyon, radyo ve internet hizmetleri sunmaktadır.
• TÜRKSAT 4A: Türksat uydu ailesinin ikinci uydu sistemi olan TÜRKSAT 4A, 2014 yılında fırlatılmıştır. Bu uydu, ağırlıklı olarak Türkiye’deki Direct-to-Home (DTH) televizyon hizmetleri için kullanılmaktadır.
• TÜRKSAT 4B: Türksat uydu ailesinin en yeni üyesi olan TÜRKSAT 4B, 2015 yılında fırlatılmıştır. Bu uydu, Türkiye, Orta Doğu, Avrupa, Asya ve Afrika’daki pek çok ülkede yayın yapan televizyon ve radyo kanallarına hizmet sunmaktadır.

Türksat uydu ailesinin bu üç sisteminin yanı sıra, şirketin TÜRKSAT 5A ve 5B adlı iki yeni uydu sistemi için çalışmaları devam etmektedir.

Geleceğe Yönelik Planlar

TÜBİTAK Uzay, Türkiye’nin ülkemizin uzay teknolojileri ve araştırmaları alanında ileriye yönelik planları bulunuyor. Bu planlar doğrultusunda TÜBİTAK Uzay, geliştirme çalışmalarının yanı sıra üniversiteler ve sanayi kuruluşları ile işbirliği yapmaya devam edecektir.

Bununla birlikte, Türkiye’nin uzay teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik önemli projeleri de bulunmaktadır. Bunların başında TÜRKSAT 5A ve 5B uydu sistemleri gelmektedir. Bu projeler, Türksat AŞ tarafından üretiliyor ve Türkiye’nin en yüksek kapasiteli uyduları olarak kabul ediliyor.

Diğer önemli bir proje ise TÜBİTAK Uzay’ın gerçekleştireceği BİLSAT-4R görevi. Bu görev, Türkiye’nin ilk uzay laboratuvarında gerçekleştirilecek olan bir görevdir. BİLSAT-4R, yeryüzü gözlemi, jeoloji, tarım, ormancılık, çevre yönetimi alanlarında kullanılacak olan bir uydu görevi de dahil olmak üzere farklı amaçlarla tasarlanmaktadır.

BİLSAT-4R

TÜBİTAK Uzay’ın yerli uydu çalışmalarından biri olan BİLSAT-4R, Türkiye’nin gelecekte gerçekleştireceği bir görevde kullanılmak üzere tasarlanmaktadır. BİLSAT-4R’nin en önemli özelliklerinden biri, yüksek çözünürlüklü görüntü kalitesi sağlamasıdır. Uydunun görüntüleme özellikleri, tamamen yerli teknolojiler kullanılarak geliştirilmiştir.

BİLSAT-4R, yüksek manevra kabiliyetine sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede farklı hedeflere doğru kolayca yönlendirilebilecek ve özel amaçlara uygun görevlerde kullanılabilecektir. Ayrıca, uydunun yörünge kontrolü ve diğer temel işlemleri, tamamen yerli yazılımlar kullanılarak gerçekleştirilecektir.

BİLSAT-4R’nin özelliklerinin yanı sıra, uydunun fırlatma tarihi ve görev detayları henüz açıklanmamıştır. Ancak TÜBİTAK Uzay’ın yerli uydu teknolojileri alanındaki çalışmaları ve başarıları, BİLSAT-4R’nin de başarılı bir şekilde görevini yerine getireceğine işaret etmektedir.

TÜRKSAT 5A ve 5B

Türksat AŞ’nin planladığı yeni uydu sistemleri TÜRKSAT 5A ve 5B, Türk firması olan Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme AŞ tarafından üretiliyor. Bu uydu sistemleri, Türkiye ve çevresindeki coğrafyalara hizmet sunmayı hedefliyor.

TÜRKSAT 5A, Türksat AŞ’nin 2019 yılında fırlatılması planlanan 30 yıllık ömrü olan bir uydu. Uydu, özellikle TV yayınlarının yanı sıra çoklu ortam hizmetleri, internet erişimi ve telekomünikasyon hizmetleri sunacak. Ayrıca 5A, optimum kullanım süresi sona erdikten sonra 60 yıl daha kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır.

TÜRKSAT 5B ise, TÜRKSAT 5A’dan yaklaşık bir yıl sonra fırlatılması planlanan ikinci bir uydu sistemidir. Uydu, Türkiye ve çevresindeki coğrafyalara hizmet sunmanın yanı sıra Orta Doğu, Afrika ve Avrupa’nın bazı bölgelerine hizmet verecek. Ayrıca TÜRKSAT 5B, yüksek hızlı internet, TV yayınları ve telekomünikasyon hizmetleri için kullanılacak.

TÜRKSAT 5A ve 5B, Türkiye’nin uzay teknolojileri ve araştırmaları alanında önemli bir adım ve gelişme olacak. Bu projeler, Türkiye’nin büyüyen teknoloji sektörüne katkı sağlayacak ve aynı zamanda ülkenin küresel arenada daha güçlü bir konuma gelmesine yardımcı olacak.

Yerli Uzay Araştırmaları ve İşbirlikleri

Türkiye, yerli uzay teknolojileri ve araştırmaları konusunda yalnız değil. Ülkemiz, birçok ülke ile uzay alanında işbirliği yaparak bu alanda atılım yapmaya çalışıyor.

Bunlardan en önemlilerinden biri Rusya’dır. Türkiye ve Rusya, birçok konuda olduğu gibi uzay alanında da işbirliği yapmaktadır. İki ülke arasında gerçekleştirilen uzay programları ve projeleri bulunmaktadır.

Türkiye ve İsrail arasında son yıllarda uzay teknolojileri ve araştırmaları konusunda işbirliği gelişti. İki ülke, farklı alanlarda birçok projeyi birlikte yürütmektedir.

Türkiye ayrıca Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile de işbirliği yapmaktadır. ESA, Türkiye’nin uzay teknolojileri ve araştırmaları konusunda yol almasına yardımcı olan önemli bir işbirliği partneridir.

Bu işbirliklerinin ülkemiz için oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye, bu sayede uzay teknolojileri ve araştırmaları konusunda daha hızlı ilerleme kaydederek dünya genelinde daha etkin bir konuma sahip olabilir.

Rusya

Türkiye’nin uzay sektöründe en önemli işbirlikçilerinden biri olan Rusya ile arasında birçok uzay programı ve projeleri yürütülüyor. İki ülke arasındaki en önemli işbirliklerinden biri, uzay sahalarında insanlı uçuşlar konusunda gerçekleştirilen faaliyetlerdir. Rusya’nın uzay sektöründe oldukça üstün bir konumda olması, Türkiye’nin de Rusya ile bu alanda işbirliği yapmasını doğal kılıyor.

Bununla birlikte, Türkiye ve Rusya arasındaki diğer uzay projeleri şöyle sıralanabilir:

• Joint Exploration of Mars: Türkiye ve Rusya arasında gerçekleştirilecek olan Mars keşif görevi, Mars’ın farklı alanlarında araştırmalar yapılmasını sağlayacak.
• Rus-Türk Uydu Projesi: Bu proje kapsamında Türkiye ve Rusya’nın ortaklaşa hazırladığı uyduların araştırmaları gerçekleştirilir.
• Uzayda Küresel Gözetim Projesi: Türkiye ve Rusya, güvenlik, devlet kontrolü ve gözetim amaçları için uzayda çalışan bir gözetim sistemi kurmayı planlıyorlar.
• Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS): Türkiye, Rusya ile birlikte Uluslararası Uzay İstasyonu’nda çalışmalar yapmak için uzun vadeli bir anlaşma imzaladı.

Her ne kadar bu projelerin bazıları henüz tamamlanmamış olsa da, Türkiye ve Rusya’nın yakın gelecekte yapacakları ortak çalışmalar, bu iki ülkenin uzay teknolojileri konusunda birbirine yakın olmalarının göstergesi.

İsrail

Türkiye ve İsrail arasındaki işbirliği son yıllarda uzay teknolojileri alanında da gelişme gösterdi. İki ülke, uzay araştırmaları, uydu tasarımı ve fırlatma teknolojileri gibi konularda birlikte çalışıyor. Ayrıca, Türkiye ve İsrail arasında gözlem uyduları konusunda işbirliği de yapılıyor. İki ülke, gözlem uydularının tasarımı, fırlatılması ve işletilmesiyle ilgili faaliyetleri birlikte sürdürüyor.

Bunun yanı sıra, İsrail’in uzay teknolojileri alanındaki başarılarına Türkiye de ilgi gösteriyor. İsrail’in Beresheet adlı uzay aracı, Ay yüzeyine ilk defa yumuşak iniş gerçekleştiren özel sektörün yaptığı ilk uzay aracı oldu. Bu başarı, Türk uzay sektöründe de heyecan yarattı ve Türk uzay endüstrisi için bir ilham kaynağı oldu.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA)

Türkiye, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile işbirliği yaparak uluslararası uzay araştırmalarına katılıyor. ESA ile yapılan işbirlikleri gelecekte Türkiye’nin uzay sanayisinde öncü olmasına yardımcı olacak. Türkiye’nin ESA ile yürüttüğü uzay programları ve projeleri şunlardır:

• GALILEO Projesi: GALILEO projesi, Avrupa’nın GPS sistemine alternatif bir navigasyon sistemidir. Türkiye, GALILEO’da yer alarak sistemdeki bilgi ve teknolojik birikimini kullanmayı hedeflemektedir.
• International Space Station (ISS) Projesi: Türkiye, ISS projesine katılarak uzay istasyonuna deneysel yük gönderimi gerçekleştirmiştir. Bu projeyle Türkiye, uluslararası uzay araştırmalarına katılma fırsatı elde etmiştir.
• ARTEMIS Projesi: ARTEMIS projesi, Avrupa’nın uydular arası iletişim ağıdır. Türkiye, bu projede yer alarak uydular arası iletişim teknolojisine katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Türkiye, ESA ile gerçekleştireceği işbirlikleriyle uzay teknolojileri ve araştırmaları alanında gelişimini sürdürecek ve küresel uzay araştırmalarında daha önemli bir konuma gelecektir.